Ken je dat gevoel dat je jezelf soms helemaal wegcijfert om conflicten te voorkomen? Dat je “ja” zegt terwijl je eigenlijk “nee” wilt zeggen, gewoon om de ander tevreden te houden? Dit gedrag kan voortkomen uit het Fawn-mechanisme, een subtiel maar krachtig overlevingsmechanisme dat vaak minder besproken wordt. In deze blog neem ik je mee in wat Fawn is, hoe je het bij jezelf kunt herkennen en waarom bewustwording de eerste stap is naar verandering.

Wat is Fawn?

Het Fawn-mechanisme is een manier waarop je lichaam en geest reageren op stress of dreiging. In plaats van te vechten, vluchten of bevriezen, kies je onbewust voor pleasen en aanpassen. Dit doe je om veiligheid te creëren in een situatie die onveilig voelt. Hoewel dit gedrag je ooit hielp te overleven, kan het in je volwassen leven juist voor problemen zorgen, vooral als het een automatische reactie wordt.

Stel je voor: als kind merk je dat een ouder boos wordt als je voor jezelf opkomt. Je leert al snel dat het makkelijker en veiliger is om te doen wat de ander wil, ook al ga je daarmee over je eigen grenzen heen. Dit patroon kan blijven bestaan, zelfs als je nu volwassen bent en die dreiging er niet meer is.

Hoe herken je het Fawn-mechanisme bij jezelf?

Misschien vraag je je af of dit op jou van toepassing is. Hier zijn een paar signalen die erop kunnen wijzen dat het Fawn-mechanisme actief is:

• Je bent een pleaser: Je stelt de behoeften van anderen altijd boven die van jezelf, ook als het je uitput.
• Je zegt moeilijk “nee”: Je voelt je schuldig of angstig als je iemand teleurstelt.
• Je hebt een sterk verlangen naar goedkeuring: Het gevoel gewaardeerd te worden door anderen is een belangrijke drijfveer.
• Je onderdrukt je eigen emoties: Je hebt moeite om je echte gevoelens of mening te uiten, vooral als je denkt dat dit tot conflict leidt.
• Je maakt veel excuses: Zelfs als je niets verkeerd hebt gedaan, bied je je verontschuldigingen aan om de vrede te bewaren.

Herken je jezelf hierin? Dat kan confronterend zijn, maar het is ook een waardevolle kans om meer over jezelf te leren.

Waarom blijven we pleasen?

Het Fawn-mechanisme heeft vaak diepe wortels. Als kind heb je deze strategie mogelijk ontwikkeld omdat andere manieren om met stress om te gaan – zoals vechten of vluchten – niet veilig of haalbaar waren. Door jezelf klein te maken en te focussen op de behoeften van anderen, kon je spanning verminderen en misschien zelfs de liefde en acceptatie krijgen waar je naar verlangde.

Maar wat ooit werkte, werkt nu misschien tegen je. In je huidige relaties kan het ervoor zorgen dat je jezelf kwijt raakt of dat anderen over je grenzen heen gaan.

Wat kun je doen als je dit gedrag bij jezelf herkent?

Het goede nieuws is dat je het Fawn-mechanisme kunt veranderen. Het vraagt oefening, zelfbewustzijn en een gezonde dosis geduld. Hier zijn een paar stappen die je kunt zetten:

1. Erken het patroon: De eerste stap is altijd bewustwording. Herken de momenten waarop je automatisch aanpast of pleast.
2. Onderzoek je triggers: Vraag jezelf af in welke situaties je geneigd bent dit gedrag te vertonen. Zijn het specifieke mensen of omstandigheden?
3. Leer je grenzen kennen: Wat zijn jouw behoeften en waarden? Door dit helder te krijgen, wordt het makkelijker om grenzen te stellen.
4. Durf nee te zeggen: Begin klein. Oefen met “nee” zeggen in situaties die niet direct bedreigend voelen.
5. Werk aan zelfcompassie: Realiseer je dat jouw behoeften net zo belangrijk zijn als die van anderen. Gun jezelf ruimte om fouten te maken en te groeien.

Een reis naar zelfbewustzijn

Het herkennen van het Fawn-mechanisme bij jezelf kan in eerste instantie overweldigend voelen, maar zie het als een kans. Door bewust te worden van dit patroon, kun je stap voor stap leren om meer in verbinding te staan met je eigen behoeften en grenzen.

Weet dat je dit niet alleen hoeft te doen. Het kan enorm waardevol zijn om met een coach te werken die je hierin begeleidt. Je bent het waard om gehoord en gezien te worden – niet alleen door anderen, maar vooral door jezelf.

Herken jij je in dit verhaal?

Neem dan deel aan de werkshop Grenzen als basis voor verbinding. Daarin staat het thema Grenzen en je eigen plek innemen centraal. Hoe kun je trouw zijn aan wie jezelf én de verbinding met de ander aangaan?