Kort geleden heb ik afscheid genomen van mijn paarden Aranco en Maggie. Dit afscheid is niet over één nacht ijs gegaan, daar is een proces van jaren wikken en wegen aan voorafgegaan. Beide paarden waren op leeftijd en begonnen steeds meer ouderdomskwalen te krijgen. De zorg die ze nodig hadden werd zo groot, dat ik ze die binnen mijn mogelijkheid in tijd, aandacht en geld, niet meer kon geven.

Na in het afgelopen half jaar allerlei mogelijkheden onderzocht te hebben, heb ik er uiteindelijk voor gekozen om ze samen in te laten slapen. Een moeilijk besluit dat voor mijn gevoel het beste was voor hen en voor mij. Ze waren al jaren dikke maatjes en zo hoefden ze geen afscheid te nemen van elkaar.

Nu ik erop terugkijk heeft het hele proces me een aantal mooie en leerzame lessen gegeven.

1. Het belang van de roofdierrol

Een van de vijf rollen van leiderschap is die van het roofdier. Een rol die spaarzaam ingezet dient te worden om die beslissingen te nemen en ten uitvoer brengen die niet leuk zijn, maar wel nodig zijn om het totaal te laten overleven. In mijn eerdere blog Hoe toon je leiderschap bij tegenslag? heb ik de vijf rollen beschreven. 

Eerder in mijn leven heb ik verzuimd om deze rol te nemen en dat heeft me veel gekost, vooral in mijn gezondheid. In het proces van wikken en wegen voorafgaand aan het afscheid nemen van de paarden, heeft de bereidheid om zo nodig de roofdierrol te nemen altijd in mijn achterhoofd gespeeld en dat heeft me bij de les gehouden.

Al maanden voelde ik dat er iets moest gebeuren. Het koste me teveel in zorg, tijd en aandacht in relatie tot mijn eigen belastbaarheid. Toen er zich een situatie voordeed waarin er zichtbaar pijnsignalen waren één van de paarden, wist ik dat het moment gekomen was.

Zonder aarzeling heb ik de dierenarts gebeld, overlegd en een afspraak gemaakt voor de volgende middag.

2. Durf het proces volledig aan te gaan

In de weken voorafgaand aan het overlijden van mijn vader in 2016, heb ik de waarde ervaren van het je volledig overgeven aan het proces. Toen we de confronterende boodschap kregen dat het dialyseren bij mijn vader gestopt zou worden, heb ik mijn agenda leeggemaakt om zoveel mogelijk bij hem te zijn. In die laatste 2 weken was er ruimte voor alles wat zich aandiende. Een lach en een traan wisselden elkaar af, we zijn er geweest voor elkaar. Ik heb hem gegeven wat ik nog te geven had en daarmee was het rond en af toen hij overleed.

De afspraak die ik nog op de dag van het afscheid van de paarden in de ochtend mijn agenda had staan, heb ik verplaatst. Zodat ik alle tijd en ruimte had om er helemaal te zijn en ruimte te laten voor dat zich aandiende. Daardoor voelde het proces ook nu als rond en af.

3. Alles heeft zijn tijd en ritme

Processen gaan niet sneller dan hun natuurlijke ritme. Als je alert bent op de signalen die het leven je geeft, beweeg je makkelijk mee met wat zich aandient. In dit geval waren er mogelijkheden die zich aandienden maar die toch niet doorgingen, of waar ik bij nader inzien toch geen goed gevoel bij had. Het leek wel alsof de paarden niet weg wilden of dat ik ze niet weg wilde laten gaan.

En er waren de onbewuste en gevoelsmatige waarnemingen die ik kennelijk had gedaan bij de paarden en die steeds meer op hun plek vielen. Aranco die steeds strammer werd, zich terug leek te trekken in zichzelf. Maggie die ondanks vermeerdering van voer gewicht bleef verliezen en nog een keer koliek kreeg.

Elke keer heb ik weer de vraag gesteld: wat zou liefde doen of heb ik stiekum nog een eigen agenda? Waar zijn de dieren het meest bij gebaat. En ineens was het besluit daar, een laatste signaal vertelde me dat het tijd was.

4. Doe het zoals zij het doen

We kunnen veel leren van hoe paarden (en alle andere dieren) omgaan met het leven. Ze vertellen geen verhalen, blijven niet hangen in emoties, vertrouwen op hun gevoel. Ze leven in het hier en nu, laten los wat ze niet meer dient.

Het zoveel mogelijk doen zoals zij het doen, dat was mijn verlangen. Kwam er een verhaal op, heb ik dat met The Work bevraagt en onderzocht. Kwam er een gevoel op, mocht het er zijn en heb ik het onderzocht. Uiteindelijk gaat het vooral om in rust en in liefde aanwezig en verbonden zijn. Meer dan er gewoon met  je volle aandacht zijn, is er niet nodig. Mijn verdriet over het komende afscheid en het mogelijke gemis erna, kon er dan ook zijn.

5. Wat wil ik?

In dit hele proces heb ik mooie inkijkjes gehad in hoe ik dingen doe. Dat ik de neiging heb steeds mezelf weg te cijferen en te schikken naar wat (ik denk dat) anderen willen en verwachten. Waarbij ik heel makkelijk voorbij ga aan mijn eigen behoefte en verlangen. Het gevoel of het stemmetje is er wel en ik was verbaasd te ontdekken hoe vaak ik dat negeer. 

De uitnodiging was het om elke keer weer te voelen en te luisteren naar wat het in mij zei en wat ik voelde. “Wilma, wat wil jij?” die vraag heb ik mezelf steeds weer gesteld. “Wat heb je nu te doen om straks zonder spijt terug te kijken?” Na het inzicht dat ik toch nog vaak ontrouw was aan mezelf, heb ik mezelf beloofd goed te blijven luisteren naar wat er in mij leeft.

De laatste dag is ondanks de regen een mooie dag geweest, waarin we onze dagelijkse routine gedaan hebben. We zijn lekker samen geweest, waarin we ook ieder ons eigen ding deden. Zo deden we het tenslotte anders ook.

Het laatste uurtje waarin we geknuffeld hebben, ik ze nog een keer verteld heb hoeveel ik van ze hou en dat ze in liefde mogen gaan naar een plek waar ze vrij zijn van fysieke ongemakken.

Samen zijn ze gegaan, zoals ze ook altijd in het leven samen waren. Onafscheidelijke matties, door dik en dun.

Met een goed gevoel heb ik de dag afgesloten, het voelde af en rond. Ik draag ze voor altijd in liefde mee in mijn hart, met alle mooie wijsheden en lessen die ze me door de jaren heen gegeven hebben.